Het is erg goed wonen in Den Haag. We hebben het strand, de duinen, veel groen en grote, ruim opgezette wijken. Den Haag is als residentie natuurlijk ook een beetje chic en de wijk Benoordenhout - soms ook gekscherend Bejaardenhout genoemd – is daarvan een goed voorbeeld. Veel nette huizen waarin nette mensen wonen. Je zou dus denken dat deze wijk, afgezien van de enkele inbraak, weinig echte problemen kent. Toch heeft Benoordenhout als één van de laatste wijken in Den Haag nog een echte ouderwetse wijkagent. Niet dat die veel doet helaas. Daar kwam ik recent achter. Ook bleek mij vandaag dat nette mensen zich helaas lang niet altijd netjes gedragen.
Op kantoor had ik een gesprek met een nieuwe cliënt die zich binnenkort moet melden bij de officier van justitie. Hij wordt verdacht van stalking van zijn buren. Het betreft een hoogopgeleide sympathieke man, woonachtig in Benoordenhout, die altijd op hoog niveau had gewerkt. Een nette man dus. Vorig jaar is bij hem Asperger vastgesteld, een autistische stoornis. Aan de ene kant was dit voor hem een opluchting omdat na jaren van diverse problematiek de puzzelstukjes eindelijk allemaal op hun plek vielen. Aan de andere kant bleek de behandeling en begeleiding zwaar en leidde een en ander tot wat ze in het autistisch spectrum “ongeremd” gedrag noemen.
Mensen in zijn omgeving hadden hier last van. De beste man kon er echter niets aan doen. Begrip en ondersteuning is wat hij nodig had: beter een goede buur dan een verre vriend. Hij kreeg echter de politie, aangiftes en aanhoudende spanningen en gedoe. Voor ieder wissewasje wordt nu de politie ingeschakeld. Mijn cliënt wordt naar eigen zeggen stelselmatig gefilmd en in de gaten gehouden. En als u zou denken dat de wijkagent bemiddelend had opgetreden, dan moet ik u teleurstellen. De politie lijkt de problemen juist volledig het strafrecht in te hebben getrokken. Hierbij moet worden opgemerkt dat de politie helaas hopeloos onderbezet en ondergefinancierd is waardoor de politie simpelweg de capaciteit niet heeft zinvol op te treden in het geval van burengerucht.
Helaas is het ook vaak pas in een zeer laat stadium dat door de officier van justitie inhoudelijk naar de kwestie wordt gekeken. Dan is de zaak al ingeboekt en bevindt deze zich dus in de strafrechtelijke pijpleiding. Een strafrechtelijke afdoening ligt dan in de rede. Omdat het hier een nette man betreft zal hem een transactie worden aangeboden. De problemen zijn hiermee natuurlijk niet opgelost. Mijn cliënt is er inmiddels een stuk beter aan toe en heeft geen enkele behoefte tot verkoop van zijn appartement. Het is dus zaak dat mijn cliënt en de buren zo snel mogelijk met elkaar om de tafel gaan zitten en dat duidelijk wordt wat de medische conditie is van mijn cliënt en hoe goede afspraken voor de toekomst kunnen worden gemaakt. Ik zal nu maar proberen een dergelijk gesprek te laten plaatsvinden onder voorzitterschap van een officier van justitie, maar eigenlijk had dit natuurlijk al veel eerder moeten gebeuren. En niet in een strafrechtelijk kader.
Gelukkig lijkt er sinds kort ook weer geld beschikbaar te worden gemaakt voor de pilot mediation in strafzaken. Gisteren zaten een kantoorgenoot en ik ons in een kroeg in Leiden druk te maken over Geert Wilders, en waar hij voor lijkt te staan. Ik ben geen fan. Wij vroegen ons af of de vervolging van Wilders had kunnen worden voorkomen. Ik denk van niet. Althans niet onder de huidige wet- en regelgeving. Immers, indien het openbaar ministerie had besloten niet tot vervolging over te gaan, was er op zeker een klacht over het niet vervolgen bij het Gerechtshof ingediend. Linksom of rechtsom, er zou altijd een vervolging komen. En Geert Wilders heeft dit uiteraard altijd geweten. Wilders wilde graag in de strafrechtelijke arena komen. Daar ben ik van overtuigd. En hoe juridisch doorwrocht de uitspraak van de rechtbank in Den Haag ook was, het heeft Wilders allemaal in de kaart gespeeld. In zijn retoriek is het de grote boze strafrechtelijke overheid tegen de kleine man wiens vrijheid van meningsuiting wordt afgepakt.
Ik vroeg mij gisteren af of deze effecten anders zouden zijn indien we een andere oplossing hadden dan het strafrecht. Natuurlijk hebben we het klassieke civiele recht, maar als burger dien je dan aan te tonen dat Wilders onrechtmatig heeft gehandeld door jou te beledigen dan wel te discrimineren. Vervolgens dien je als burger ook nog eens causaal verband en schade aan te tonen. Een op voorhand haast onmogelijke klus. Geen serieuze optie dus. Overigens niet in de laatste plaats vanwege de hoge griffierechten van tegenwoordig.
Waarom niet een bijzondere civiele kamer oprichten waar door rechters of andere deskundigen wordt geoordeeld over botsing van grondrechten tussen burgers of tussen burgers en politici? De tijdsgeest lijkt mij immers zodanig dat botsing van grondrechten veel vaker gaat voorkomen. We kunnen dan ook best een andere bewijsopdracht voor de klager construeren. Dus niet meer de hoge eisen van het onrechtmatige handelen van het Burgerlijk Wetboek maar gewoon een toelichting op het hoe en waarom van de vermeende grondrechtschending. Een uitspraak van deze bijzondere kamer regelt dan de verhouding tussen burgers onderling, of in dit geval, tussen Wilders en de burger zelf. Een veel horizontaler en evenwichtiger verhouding dan die van de boze strafrechter die vanaf zijn kansel met de vinger wijst naar de kleine man die niet meer mag spreken. Ook in het geval van Wilders lijkt mij dat het strafrecht niet de juiste oplossing is. De uitspraken van Wilders enkel aan de politieke arena laten lijkt mij echter ook geen recht doen aan de impact van dergelijke uitspraken op burgers. We moeten iets vinden dat tussen deze twee uitersten ligt en dat recht doet aan alle grondrechten en het gebruik van deze grondrechten die per definitie met elkaar in botsing zullen komen.
De strafadvocaat die zich in zijn eigen voet schiet: minder strafrecht alstublieft!