Op 24 januari 2018 was het de ‘Dag van de bedreigde advocaat’. Voor de duidelijkheid: het gaat niet zozeer om advocaten die door hun cliënt of de wederpartij bedreigd worden. Nee, het gaat om advocaten die geïntimideerd worden door de overheid of die gevangen worden genomen als ze een oppositieleider bijstaan of een zaak verdedigen waar de regering niet zo blij mee is.
In Nederland kunnen we ons daar misschien weinig bij voorstellen. De enige bedreiging voor de Nederlandse advocaten zijn de bezuinigingen op gefinancierde rechtsbijstand, maar dat is weer een heel andere discussie. In andere landen worden advocaten helaas wel veelvuldig bedreigd en is het uitoefenen van het beroep van advocaat levensgevaarlijk.
Dit jaar staan advocaten in Egypte centraal. Voor een lezing van Lawyers 4 Lawyers zou als spreker de Egyptische advocaat Mahinour El-Masry naar Nederland komen. Zij werd eerder gearresteerd en veroordeeld, omdat ze protesteerde tegen een overheidsbeslissing. In november vorig jaar werd zij weer gearresteerd en een maand later werd ze veroordeeld tot twee jaar gevangenisstraf, wederom omdat ze in een protest mee liep. Het maakt pijnlijk duidelijk hoe schrijnend de positie van advocaten in Egypte is.
Egyptische advocaten lopen het gevaar om te worden gearresteerd, gemarteld, ontvoerd of vermoord.
De Italiaanse advocaat en onderzoeker voor Endangered Lawyers Nicola Canestrini heeft in Egypte onderzoek gedaan en (in het diepste geheim) gesproken met advocaten. Deze advocaten vertelden hem dat daar dagelijks het gevaar lopen om gearresteerd, gemarteld, ontvoerd of vermoord te worden. Ze worden door niemand geholpen. De overheid is hun vijand, rechters zijn corrupt en hun eigen beroepsvereniging durft zich nauwelijks uit te spreken tegen de wantoestanden, zo vertelden zij.
Het verhaal over de Egyptische advocaten heeft mij erg geraakt. Ik ben slechts acht maanden advocaat, als onderdeel van mijn opleiding tot officier van justitie. Mijn stage als advocaat is niet alleen heel erg leerzaam en zal mij een betere officier van justitie maken, het heeft mij vooral enorm veel respect bijgebracht voor het beroep van advocaat. Ik zie advocaten niet meer alleen als ‘de tegenstander in de zittingszaal’ (dat viel overigens reuze mee, ik zou eerder zeggen: ketenpartner), maar als hoeders van de rechtsstaat. Dat klinkt hoogdravend, maar dat is het zeker niet. Zonder advocaten zouden veel misstanden onbekend en onopgelost blijven. Burgers kunnen maar tot een bepaalde hoogte zelf opkomen voor hun rechten. Door de ingewikkeldheid van de wet en de ook in Nederland vaak machtige overheid is een goede juridische adviseur echt broodnodig. Iemand die aan jouw kant staat. Iemand die rechters én officieren van justitie scherp houdt. Iemand die kan toetsen of een proces eerlijk verloopt en of jouw mensenrechten voldoende gewaarborgd worden.
De ‘Dag van de bedreigde advocaat’ is een goede aanleiding om stil te staan bij onze collega’s in landen als Egypte én om er trots op te zijn dat we in Nederland advocaten hebben en mogen zijn die in alle vrijheid misstanden aan de kaak kunnen stellen. En waarom deze dag nu precies op 24 januari is? In 1977 werden op die dag in Madrid vier advocaten en een medewerker vermoord tijdens een aanslag op hun kantoor. Vier anderen raakten zwaar gewond. Ook de daders van die laffe daad werden tijdens hun strafzaak bijgestaan door een advocaat. Omdat ze daar recht op hebben. En omdat de rechtsstaat daar recht op heeft.
Mr. Berte van Heemst is gespecialiseerd in het strafrecht in Internationaal & Europees recht. Heeft u vragen of wilt u een eigen zaak aan haar voorleggen? Laat het gerust weten via het getoonde reactieformulier of bel 070 347 01 11.